โครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับ
ทะเลสาบสูบกลับระดับฟ้า
บนคราบน้ำตาของชาวบ้าน
โครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับ
ซึ่งก่อสร้างเมื่อปี ๒๕๓๙-๒๕๔๔ โดยใช้งบประมาณกว่า ๒๐,๐๐๐ ล้านบาท ได้สร้างผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม
สังคม และเศรษฐกิจมหาศาลแก่ชุมชนในพื้นที่ เวลาผ่านไปแล้วหลายปี แต่ความปัญหาเดือดร้อนของชาวบ้านยังไม่ได้รับการแก้ไข
และจนบัดนี้ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าโครงการได้ให้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจคุ้มค่าหรือไม่กับงบประมาณแผ่นดินที่ใช้ไป
และคุ้มค่าหรือกับไม่ต้นทุนทางสังคมที่ชาวบ้านต้องเป็นผู้แบกรับ
ลักษณะโครงการ
โครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับเป็นโครงการผลิตไฟฟ้า
ตั้งอยู่ที่จ.นครราชสีมา เพื่อผลิตไฟฟ้าจำนวนรวม ๑,๐๐๐ เมกะวัตต์ ป้อนเข้าสู่ระบบ
ส่วนประกอบหลักของโครงการได้แก่
อ่างเก็บน้ำตอนบน โรงผลิตไฟฟ้าใต้ดิน อุโมงค์ส่งน้ำ ลานไกไฟฟ้า และสายส่ง
โดยใช้อ่างเก็บน้ำลำตะคองที่มีอยู่ เป็นอ่างล่าง โดยสร้างอ่างเก็บน้ำตอนบนบนภูเขาเพื่อสูบน้ำจากอ่างล่างขึ้นมาเพื่อเก็บไว้
และปล่อยลงเพื่อผลิตกระแสไฟในช่วงที่มีความต้องการไฟสูง
งบประมาณ
๒๑,๘๐๐ ล้านบาท
โดยเป็นเงินกู้จากธนาคารโลก ธนาคารเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศญี่ปุ่น (ปัจจุบันคือ JBIC) และธนาคารพาณิชย์ภายในประเทศ
ลำดับความเป็นมาของโครงการ
· โครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับได้รับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีเมื่อปี
๒๕๓๗
· เริ่มก่อสร้างโครงการในปี ๒๕๓๗
· เริ่มการระเบิดหินในเดือนธันวาคม ๒๕๓๘ เสร็จสิ้นการระเบิดในเดือนกรกฎาคม
๒๕๔๑ รวมระยะเวลา ๒ ปี ๗ เดือน
· เสร็จสิ้นการก่อสร้างระยะที่ ๑ ในปี ๒๕๔๔
ชุมชนที่ได้รับผลกระทบ
ชุมชนเขายายเที่ยง
ต.คลองไผ่ อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา ประกอบด้วย ๒ หมู่บ้าน คือหมู่ ๖ และหมู่
๑๐ มีประชากรรวม ๓๗๑ คน ๑๐๒
ครัวเรือน ชุมชนเขายายเที่ยงได้ก่อตั้งมาประมาณ ๕๐ ปี โดยมีชาวบ้านจากที่ต่างๆ
เข้ามาบุกเบิกที่ดินและตั้งถิ่นฐานบนภูเขาแห่งนี้ ก่อนที่จะมีโครงการนั้นชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรม
เพาะปลูกพืชไร่ ทำสวนผลไม้ เลี้ยงสัตว์ เช่น โคนม และเก็บหาของป่าต่างๆ เช่น บอน หน่อไม้ อึ่ง เขียด ซึ่งให้ผลผลิตดี
เพียงพอต่อการดำรงชีวิตและเหลือขาย หรือแลกข้าว ชาวบ้านมีวิถีชีวิตพึ่งตนเอง
และพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์บนพื้นที่แห่งนี้ ไม่ว่าจะเป็นตาน้ำที่ใสและให้น้ำเพียงพอตลอดปี ทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ที่อุดมสมบูรณ์
ลำดับเหตุการณ์
การเข้ามาของกฟผ.
ช่วงแรก กฟผ.เข้ามาสำรวจพื้นที่บริเวณอ่าง โดยไม่บอกว่าจะทำอะไรที่ชัดเจน
2535 กฟผ.ได้เข้ามาในชุมชนโดยพัฒนาถนน แจกผ้าห่ม ฯลฯ สร้างความแปลกใจแก่ชาวบ้านและได้จัดประชุมชี้แจงชาวบ้านว่าจะมีโครงการ
สร้างอ่างเก็บน้ำเพื่อการพัฒนาประเทศ โดยจะเวนคืนที่ทำกินของชาวบ้านส่วนหนึ่ง
2536 กฟผ.ได้จัดสัมมาเรื่อง ผลกระทบสิ่งแวดล้อมและแผนแก้ไขของโครงการโรงไฟฟ้าฯ
โดยมีตัวแทนชาวบ้านผู้ได้รับผลกระทบเข้าร่วมรับฟัง โดยกฟผ.แจ้งถึงแผนพัฒนาและส่งเสริมรายได้ให้ชาวบ้าน
อ้างว่าจะพัฒนาคุณภาพชีวิตชาวบ้าน
2538 เริ่มก่อสร้างโครงการ และระเบิด พื้นที่สำหรับสร้างอ่างและท่อส่งน้ำ
2539 กฟผ.ได้จัดตั้งสหกรณ์การเกษตรเพื่อให้เงินกู้สำหรับการประกอบอาชีพเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์
แต่การลงทุนของชาวบ้านล้มเหลวเนื่องจากผลกระทบจากโครงการ ชาวบ้านไม่สามารถใช้หนี้ได้
สหกรณ์จึงต้องปิดตัวลงในปี ๒๕๔๓
การมีส่วนร่วมของประชาชนและการเปิดเผยข้อมูลโครงการ
เขาเข้ามาประชุมกับชาวบ้านว่าจะสร้างอ่าง
ชุมชนจะเจริญ ชาวบ้านจะสบาย
โครงการนี้ดำเนินการโดยไม่มีส่วนร่วมของชาวบ้านตั้งแต่แรก
กฟผ. เน้นการประชาสัมพันธ์เพื่อลดการคัดค้านโดยสร้างทัศนะคติที่ดีต่อโครงการด้วยวีธีการต่างๆ เลือกบอกข้อมูลโครงการแก่ชาวบ้านเฉพาะด้านบวก และไม่บอกรายละเอียดที่สำคัญของโครงการ
โดยเฉพาะการระเบิด ไม่บอกผลกระทบด้านลบที่จะเกิดขึ้น กระบวนการให้การยินยอมในการก่อสร้างโครงการของชาวบ้านไม่มีความโปร่งใส
เช่น นำเอกสารมาให้ชาวบ้านเซ็นชื่อโดยไม่บอกว่าเป็นเอกสารอะไร และนำตัวแทนชาวบ้านเข้าร่วมประชุมโครงการเพื่ออ้างว่าชาวบ้านมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจ
ผลกระทบที่เกิดขึ้น
ผลกระทบต่อระบบนิเวศ
สิ่งแวดล้อม และการเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติ
โครงการก่อสร้างอ่าเก็บน้ำ
ได้สร้างบนที่ทำกินของชาวบ้าน ม.๖ ทำให้ชาวบ้านสูญสียที่ทำกิน ๖๔ ราย โดยมีการชดเชยให้ชาวบ้านใช้ที่ดินได้ ๓.๕ ไร่ จากเดิมที่วางแผนไว้ว่าจะให้ ๕ ไร่ ชาวบ้านที่ได้รับที่ดินดังกล่าวต้องอยู่ในการควบคุมของกฟผ. โดยได้รับเงินอุดหนุนรายละ ๑,๔๐๐๐ บาท ต่อเดือน เมื่อผ่านไป ๒ ปีก็ไม่มีการจ่ายเงินดังกล่าวอีก
ชาวบ้านสูญเสียการเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติซึ่งเป็นความมั่นคงในชีวิตของชาวบ้าน
การก่อสร้างโครงการ
โดยเฉพาะการระเบิดอ่างและท่อส่งน้ำใต้ดินเป็นเวลา ๒ ปี ๗ เดือน วันละ ๒ ครั้งในเวลา เที่ยงและ ๖ โมงเย็น ทำให้เกิดผลกระทบ ไม่ว่าจะเป็นเสียงดังสนั่น แรงสั่นสะเทือน
ฝุ่นควันที่ปกคลุมทั่วบริเวณเป็นเวลาหลายชั่วโมง และตกลงในแหล่งน้ำ ต้นไม้
ทุ่งเลี้ยงสัตว์ สัตว์ป่า พืชพรรณธรรมชาติเช่น หน่อไม้ เห็ด และพืชผลทางการเกษตร
ทำให้เกิดความเสียหายต่อการผลิตและความเป็นอยู่ของชาวบ้าน แหล่งน้ำที่ชาวบ้านเคยใช้ดื่มกินตลอดปีเกิดการอุดตัน
และน้ำถูกเจือปนด้วยฝุ่นพิษ เกิดการท้องเสีย อาเจียน ผื่นคันพุพอง สัตว์เลี้ยงล้มตาย ไม่ให้ผลผลิต
ผลกระทบด้าน
เศรษฐกิจและสังคม
สูญเสียความสามารถในการการพึ่งตนเอง
เลี้ยงเป็ดที่เขาส่งเสริม
กู้เงินสหกรณ์มา พอเป็ดลงน้ำก็ขึ้นไม่ได้ หมดแรงตาย น้ำในบ่อคงเป็นพิษ
จากที่ชาวบ้านเคยพึ่งพาตนเองได้โดยพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในการดำรงชีวิต
มีความมั่นคงทางด้านอาหาร หลังจากมีโครงการเข้ามา ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลาย
ทำให้เกิดความขัดสน อาชีพเลี้ยงสัตว์และปลูกพืชไร่ ไม้ผล ล้มเหลว ชาวบ้านไม่สามารถพึ่งพาตนเองได้อีกต่อไป
เกิดภาวะหนี้สินล้นพ้นตัว
เนื่องจากการผลิตในช่วงที่มีการก่อสร้างในโครงการดังกล่าว ส่วนใหญ่เป็นการผลิตที่พึ่งพิงเงินกู้จากสหกรณ์การเกษตรที่ก่อตั้งโดยเงินงบประมาณจากกฟผ. เมื่อการผลิตในช่วงเวลาดังกล่าวไม่ได้ผลผลิต เกิดความล้มเหลวในการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์
อันเป็นผลกระทบจากโครงการ ผลจากการระเบิดคือฝุ่นควันและสารพิษที่กระจายไปทั่วบริเวณ
รวมทั้งแหล่งน้ำ ทำให้วัวนมอั้นนม วัวเนื้อผอมโซ หมู เป็ด ไก่ ตายจนหมด พืชไร่ไม่ให้ผลผลิต ข้าวโพดไม่ออกฝัก ไม้ผลเช่น
มะม่วง ขนุน ไม่ติดผล ทำให้ไม่สามารถนำเงินที่ควรจะได้จากการผลิตมาเพื่อเลี้ยงชีพและใช้หนี้คืนให้กับสหกรณ์ได้
จึงเกิดภาวะหนี้สินอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
สูญเสียความมั่นคงทางด้านอาหาร
ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับการผลิตและทรัพยากรธรรมชาติทำให้เกิดการขาดแคลนอาหาร
ซึ่งชาวบ้านเคยปลูกและเก็บหาได้เอง โดยไม่ต้องซื้อหาจากตลาด เช่น พืชผักสวนครัว ผลไม้ อาหารป่า เป็นต้น สิ่งเหล่านี้นอกจากใช้เป็นอาหารแล้วยังมีพอสำหรับการขายเป็นรายได้เสริมอีกด้วย หลังจากที่มีโครงการเกิดขึ้น ผลผลิตและทรัพยากรดังกล่าวหายไป เกิดความไม่มั่นคงทางด้านอาหาร ทำให้ต้องซื้อหาจากตลาด รายจ่ายทางด้านอาหารเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว หากไม่มีเงินก็ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้
ความแตกแยกในชุมชน
ชุมชนที่เคยเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
ไม่มีการแบ่งแยกแม้ว่าจะอยู่ร่วมกันถึงสองศาสนา คือ พุทธ และอิสลามแต่เมื่อมีการดำเนินโครงการจึงเกิดความขัดแย้งเนื่องจากการแบ่งแยกกันเป็นฝ่ายกฟผ.และฝ่ายม็อบ ซึ่งเกิดจากความไม่จริงใจของฝ่ายรัฐในการแก้ไขปัญหา และพยายามสร้างความสับสนให้เกิดขึ้นในชุมชน ไม่ยอมรับในผลกระทบที่เกิดจากโครงการ เมื่อชาวบ้านมีการเคลื่อนไหวเรียกร้องให้เกิดการแก้ปัญหาจึงพยายามแทรกแซงให้เกิดความแตกแยก
บั่นทอนพลังของชาวบ้าน
ผลกระทบต่อสุขภาพ
เมื่อก่อนแข็งแรง
ทำไร่ไม่เหนื่อย พอมีระเบิดก็หายใจไม่อิ่ม หลานนอนในเปลก็รีบเอาผ้าคลุมให้หลาน
ไม่รู้เลยว่าฝุ่นจะมีพิษ จนเป็นโรคปอด เข้าโรงพยาบาลจนหมอจำหน้าได้
สุขภาพกาย
ฝุ่นควันจากการระเบิดต่อเนื่องกันเป็นเวลา
๒ ปี ๗ เดือน ทำให้ชาวบ้านแทบทั้งหมดล้มป่วย ทั้งจากการดื่มกิอาบน้ำที่ปนเปื้อนฝุ่นระเบิด
และสูดอากาศที่ปนเปื้อน อาการเจ็บป่วยเช่น ผื่นคัน หายใจติดขัด ท้องเดิน
อาเจียน เกิดโรคภูมิแพ้เรื้อรัง จนปัจจุบันแม้โครงการก่อสร้างเสร็จสิ้นไปแล้วประมาณ
๔ ปี แต่อาการเจ็บป่วยของชาวบ้านก็ยังไม่ทุเลาลง บางรายกลับเป็นหนักกว่าเดิม
ชาวบ้านมีสภาพคล้ายคนพิการ ไม่สามารถใช้แรงทำงานได้เหมือนก่อน
สุขภาพจิต
สุขภาพจิตระหว่างการก่อสร้าง
การระเบิดทำให้ชาวบ้านมีอาการตกใจง่าย
ใจสั่น ผวากับเสียงดัง และวิตกกังวลถึงอาการเจ็บป่วยและผลกระทบต่างๆที่เกิดขึ้นกับครอบครัวและชุมชน
จนเกิดความเครียดเรื้อรัง หลายคนเป็นโรคประสาท ความดันโลหิตสูง
สุขภาพจิตหลังการก่อสร้าง
และภาวะการถูกทอดทิ้งจากหน่วยงานที่รับผิดชอบ
พวกเราเหมือนถูกหลอก
ถ้าไม่มีโครงการเราก็ไม่ต้องเป็นหนี้ ไม่ต้องเจ็บป่วยแบบนี้ ผมอายุ ๓๐ แต่ตอนนี้ไม่มีแรงทำงานแล้ว
คนงานเจ็บกันเยอะ ไม่รู้กลับไปตายที่บ้านอีกเท่าไหร่ เห็นเขาพาทีวีเข้ามาถ่ายว่าชาวบ้านเลี้ยงเป็ดไก่ กินดีอยู่ดี ยิ่งเจ็บใจเขาหลอกพวกเราแล้วยังหลอกคนข้างนอกด้วย
ชาวบ้านที่เคยทำงานก่อสร้างในโครงการ
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่รับผิดชอบต่อผลกระทบที่เกิดขึ้น
ไม่มีการเยียวยารักษาและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างจริงจังและจริงใจ ทำให้ชาวบ้านเกิดความรู้สึกวิตกกังวล
และหมดหวังกับกระบวนการแก้ไขปัญหาของรัฐ รู้สึกว่าตนถูกกระทำและถูกหลอกลวงมาโดยตลอด
แต่ก็ไม่สามารถทำอะไรได้ ประกอบกับอาการเจ็บป่วยทางกายที่เรื้อรังที่คอยบั่นทอนกำลังใจ
อีกทั้งปัญหาหนี้สินที่ยังไม่มีทางออกคอยทำให้เกิดความท้อแท้และหมดหวัง จนทำให้เกิดความรู้สึกไม่มั่นคงในชีวิต อันเป็นผลเนื่องจากผลกระทบของโครงการและความไม่จริงใจของภาครัฐ
ผลกระทบที่ตามมา
รายจ่ายที่เพิ่มมากขึ้น
ชาวบ้านมีรายได้ลดลงและต้องเผชิญกับรายจ่ายที่เพิ่มขึ้นจากความล้มเหลวในการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์
รวมทั้งทรัพยากรธรรมชาติที่เคยพึ่งพิงถูกทำลาย หลายครอบครัวต้องเป็นหนี้ทั้งในระบบและนอกระบบ
ต้องส่งดอกเบี้ยเงินกู้ทุกเดือน ค่าอาหารที่เพิ่มขึ้นเพราะต้องซื้อทั้งหมด
และค่าใช้จ่ายในการรักษาอาการเจ็บป่วย
การอพยพแรงงาน
เมื่อชาวบ้านอยู่ในภาวะขัดสน
พึ่งพิงตนเองไม่ได้อีกต่อไป ชาวบ้านจำนวนมากต้องออกไปทำงานนอกต่างถิ่น เพื่อหาเงินมาใช่จ่ายรักษาตัว
ส่งเสียครอบครัว และใช้หนี้สินอันเกิดจากผลกระทบของโครงการ ทำให้ครอบครัวต้องพลัดพราก
หลายครอบครัวพ่อแม่ต้องทิ้งลูกน้อยไว้กับคนแก่ที่บ้าน ในชุมชนเหลือแต่เด็กและคนแก่
การแก้ไขปัญหา
ไฟฟ้าบอกว่าถ้ามีปัญหาให้บอกไฟฟ้า
ไม่ให้ไปบอกคนข้างนอก ชาวบ้านก็ไปบอกไฟฟ้า แต่ก็เงียบไป เวลาหมูตายไปบอกเขา
เขามาถ่ายรูปไว้ แล้วก็ไป
ตอนที่มีคนมาสำรวจน้ำ
เขาพกน้ำขวดของเขามากันทุกคน เขาตรวจน้ำในบ่อแล้วก็ถามว่าชาวบ้านกินน้ำอะไรกัน
ชาวบ้านก็กินน้ำบ่อนี่แหละจะให้กินน้ำอะไร เขาก็ตกใจ
กลุ่มที่ถูกเวนคืนที่ดิน
ชาวบ้าน
ม.๖ ซึ่งเป็นบริเวณสร้างอ่าง จำนวน๖๔ราย ได้รับค่าชดเชยการเวนคืนที่ทำกิน
โดยกฟผ.ได้สัญญาว่าจะจัดสรรที่ดินทำกินคืนให้เพื่อทำสวนวนเกษตรรายละ ๕ ไร่พร้อมเงินอุดหนุนในช่วง
๕ ปีแรกซึ่งยังไม่มีผลผลิตแต่ในทางปฏิบัติกฟฝ.จัดที่ดินให้เพียง ๓
.๕ ไร่ และเงินอุดหนุนเดือนละ ๑,๔๐๐ เป็นเวลาเพียง ๒ ปี โดยชาวบ้านไม่มีสิทธิในที่ดิน ต้องปลูกพืชตามที่กฟผ.กำหนด
เช่น มะม่วง ขนุน ซึ่งไม่สอดคล้องกับการทำมาหากินของชาวบ้าน
ชาวบ้านทั้ง
๒หมู่
ช่วงเริ่มโครงการ กฟผ. ได้บอกชาวบ้านตั้งแต่เริ่มโครงการว่าหากมีปัญหาใดๆเกิดขึ้นให้บอกกับกฟผ.
แล้วกฟผ.จะช่วยแก้ไข ห้ามไม่ให้ไปบอกกับคนภายนอกชุมชน
ปลายปี
๒๕๓๙ ชาวบ้านได้ถามเจ้าหน้าที่กฟผ.ถึงปัญหาจากฝุ่นละอองจากการระเบิด
เนื่องจากมีชาวบ้านหลายรายเริ่มมีอาการเจ็บป่วย แน่นหน้าอก วิงเวียน โดยขอให้กฟผ.หาวิธีป้องกันฝุ่นละออง
แต่ไม่ได้รับการแก้ไข
ปี ๒๕๔๐-๒๕๔๑ ชาวบ้านได้ร้องเรียนมากขึ้นเรื่องสุขภาพเนื่องฝุ่นจากการระเบิด
แต่เจ้าหน้าที่กฟผ. บอกชาวบ้านว่าไม่อยู่ในอำนาจที่จะแก้ไขได้ โดยระหว่างนี้กฟผ.ได้จัดหน่วยแพทย์มารักษาชาวบ้านตามอาการ
ซึ่งไม่สามารถแก้ไขได้ ชาวบ้านบางส่วนที่พอมีเงินจึงลงไปหาหมอที่ตัวอำเภอและจังหวัด
แต่เมื่อหมอรู้ว่ามาจากพื้นที่โครงการก็ไม่บอกว่าเป็นโรคอะไรไม่วินิจฉัยโรคว่าเกิดจาก
สาเหตุอะไร
ปี
๒๕๔๑ ชาวบ้าน ๒ หมู่ได้เข้าพบรองผู้ว่าฯนครราชสีมา และผอ.โครงการเรื่องผลกระทบที่เกิดขึ้น จากนั้นมีการตั้งคณะกรรมการแก้ไขปัญหาของจังหวัดโดยมีข้าราชการฝ่ายต่างๆ
ที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมเพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริง แต่ผลสรุปคือ ไม่มีหน่วยงานใดชี้ชัดว่าชาวบ้านได้รับผลกระทบจากการก่อสร้างโครงการ
ปี
๒๕๔๔ ชาวบ้านได้ยื่นหนังสือกับผู้ว่ากฟผ. แต่ก็ไม่มีการแก้ไขปัญหาใดๆ จึงได้เข้าร่วมกับสมัชชาคนจน
ปี
๒๕๔๔ หลังจากเรียกร้องมาหลายปี รัฐบาลได้ตั้งคณะทำงานแก้ไขปัญหา แต่ไม่มีงบประมาณในการดำเนินการ
จึงยังไม่มีการแก้ไขปัญหาอย่างแท้จริง
ปี
๒๕๔๕ ชาวบ้านได้ยื่นหนังสือต่อธนาคารโลก และ JBIC ในฐานะผู้ให้เงินกู้แก่โครงการ
แต่ก็ไม่มีคำตอบหรือการแสดงความรับผิดชอบในการแก่ไขปัญหาอย่างเป็นรูปธรรมจาก
ธนาคารทั้ง ๒ แห่ง โดยธนาคารโลกให้คำตอบว่าต้องรอผลการศึกษาของคณะทำงานฯ
ที่รัฐบาลแต่งตั้งขึ้น
ปี
๒๕๔๖ จนเดือนกุมภาพันธ์ คณะทำงานฯ ยังคงรองบประมาณเพื่อดำเนินการศึกษาปัญหาที่เกิดขึ้น
ข้อเรียกร้องของชาวบ้าน
เพื่อนำสู่การแก้ไขปัญหา
จัดตั้งกองทุนฟื้นฟูสุขภาพ
และหนี้สินที่เกิดจากการก่อสร้างโครงการ
จัดหาน้ำสะอาดเพื่อการอุปโภคบริโภคให้แก่ชุมชนอย่างพอเพียง
จัดตั้งกองทุนฟื้นฟูอาชีพเแก่ชุมชน เนื่องจากปัจุบันสิ่งแวดล้อมหลังการระเบิดหินได้ฟื้นตัวขึ้นมาก และสามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมได้ตามเดิม
เช่น เลี้ยงโคนม ปลูกพืชไร่ ทำสวนผลไม้ แต่ชาวบ้านไม่มีเงินทุนเพียงพอในการลงทุน
เนื่องจากปัญหาสุขภาพและหนี้สินที่เกิดจากโครงการ
สำหรับกรณีลำตะคอง
ควรมีการจัดตั้งคณะทำงานเพื่อติดตามการแก้ไขปัญหา โดยมีผู้แทนจากแหล่งทุน
คือ ธนาคารโลกและ JBIC ผู้แทนจากชาวบ้านผู้ได้รับผลกระทบ นักวิชาการ
องค์การพัฒนาเอกชน ทั้งนี้คณะทำงานต้องได้รับการยอมรับจากทั้งชาวบ้านผู้ได้รับผลกระทบ
และรัฐบาล
บทเรียนสำหรับอนาคต
โครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับ
เป็นตัวอย่างของโครงการที่ล้มเหลวในการหลีกเลี่ยงและแก้ไขปัญหาผลกระทบสิ่งแวดล้อม
ซึ่งส่งผลร้ายแรงต่อวิถีชีวิตของประชาชนในพื้นที่ซึ่งพึ่งพิงทรัพยากรธรรมชาติเพื่อการดำรงชีวิต
เป็นบทเรียนแก่โครงการพัฒนาอื่นๆ เพื่อที่จะหลีกเลี่ยงปัญหาที่เกิดขึ้นซึ่งอาจทำได้โดยปฏิบัติตามข้อเสนอแนะของคณะกรรมการเขื่อนโลก
และหลักปฎิบัติของธนาคารเพื่อการพัฒนา โดยสรุปได้ดังนี้
· ประเมินความจำเป็นของโครงการ และประเมินทางเลือกที่เหมาะสมเพื่อสนองความต้องการพลังงาน
· โครงการต้องได้รับการยินยอมจากประชาชนในพื้นที่ผู้ซึ่งจะได้รับผลกระทบ
โดยมีการให้ข้อมูลล่วงหน้าเพื่อประกอบการตัดสินใจ
· ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนผู้ได้รับผลกระทบให้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจใน
ทุกขั้นตอนของโครงการ
· ศึกษาผลกระทบสิ่งแวดล้อมอย่างรอบด้าน
· มีการติดตามประเมินโครงการในทุกขั้นตอน เพื่อแก้ไขปัญหาได้อย่างทันท่วงที
เอกสารอ้างอิง
เอกสารประกอบงานเสวนาผลกระทบกรณีโครงการโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับ,
โครงการฟื้นฟูชีวิตและธรรมชาติ
Dams
and Development, The Report of the World Commission on Dams, November
2000
จัดพิมพ์โดย
สมัชชาคนจนกรณีโรงไฟฟ้าพลังน้ำลำตะคองแบบสูบกลับ
เครือข่ายแม่น้ำเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ประเทศไทย (Southeast Asia Rivers Network-SEARIN)
๗๘
ม. ๑๐ ถ.สุเทพ ต. สุเทพ อ. เมือง เชียงใหม่ ๕๐๒๐๐ โทร. ๐๕๓ ๒๗๘ ๓๓๔
www.searin.org
|
