กาแฟดำ : ข่าวจากริมฝั่งโขง...ไม่เคยเห็น น้ำเหือดแห้งรุนแรงเช่นนี้
กรุงเทพธุรกิจ 4 มีนาคม พ.ศ. 2553
ข่าวคราวจากคนคุ้นเคยริมฝั่งโขงของไทยแจ้งว่าระดับน้ำในแม่โขงสัปดาห์สุดท้ายของเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมานั้นต่ำอย่างน่าใจหาย
ผสมกับความรุนแรงของวิกฤติภัยแล้งหลายๆ จุดของประเทศด้วยแล้ว นี่คือ ฝันร้ายของคนไทย และคนริมฝั่งโขงพม่า ลาว ไทย เขมร และเวียดนาม ที่อยู่ใต้ประเทศจีนลงมาอย่างน่าห่วงกังวลยิ่ง
ผมเข้าใจถึงความกังวลของคนริมฝั่งโขงค่อนข้างใกล้ชิด เพราะได้สัมผัสด้วยตนเองระหว่างทำสารคดี "แม่โขง สายน้ำพยศ" (Mekong the Untamed) อย่างสนิทชิดเชื้อกับอารมณ์ความรู้สึกของคนจริงเสียงจริง ไม่เฉพาะสองฝั่งโขงของไทยเท่านั้น แต่ยังรวมถึงความห่วงหาอาทรของคนริมฝั่งแม่น้ำสายสำคัญนี้ตลอดสายด้วย
เขื่อนที่รัฐบาลจีน สร้างอย่างน้อย 9 เขื่อนเหนือห้าประเทศใต้น้ำขึ้นไป เป็นเหตุหลักที่ทำให้ชาวบ้านใต้น้ำ เชื่อว่านั่นคือปัจจัยหลักที่ทำให้ "น้ำท่วม น้ำแห้ง" เร็ว ฉับพลัน และหนักหน่วงกว่าที่ธรรมชาติกระทำอยู่โดยปกติ
เพราะเมื่อมนุษย์สร้างเขื่อนเพื่อควบคุมการไหลของน้ำให้ผิดไปจากธรรมชาติ และเมื่อชาติเดียวสามารถกำหนดระดับน้ำขึ้นลงได้ตามความต้องการของตนเอง ก็ย่อมแปลว่าชาติอื่นๆ ที่อยู่ใต้สายน้ำนี้ลงไป จะต้องตกอยู่ภายใต้อาณัติของชาติใหญ่ ที่อยู่เหนือน้ำเท่านั้น
มหาอำนาจอย่างจีน ยังต้องสำเหนียกในท่าทีของตนที่ตลอดเวลาที่ผ่านมา ยังทำเป็น "หูทวนลม" ต่อเสียงร่ำร้องและอุทธรณ์ เพื่อขอความเข้าใจ เห็นใจ และวิจารณญาณบนพื้นฐานของการอยู่ร่วมกันในภูมิภาคแถบนี้
ข่าวที่ผมได้มาบอกว่าระดับน้ำที่ ต.เวียง อ.เชียงของ จ.เชียงราย ที่ผมแวะเวียนไปพูดคุยกับชาวบ้านเมื่อปีที่แล้วนั้น มีระดับต่ำสุดที่ 0.37 เมตร เมื่อสัปดาห์สุดท้ายของเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา
คนท้องถิ่นบอกว่านี่เป็นระดับน้ำแม่โขงที่ต่ำที่สุดในรอบชั่วอายุคนที่เคยเห็นมา
และนี่เพิ่งจะเริ่มต้นของฤดูแล้งเท่านั้น เพราะหากเป็นไปอย่างที่เคยเป็นมาทุกปี ช่วงที่ระดับน้ำต่ำสุดจะอยู่กลางเดือนเมษายน
แต่ปีนี้ไม่ทันไรเพิ่งจะปลายเดือนกุมภาพันธ์ ต้นมีนาคม ระดับน้ำก็ฮวบต่ำลงอย่างน่ากลัวเสียแล้ว
อีกทั้งความลึกของแม่น้ำโดยเฉลี่ยก็ไม่ถึง 1 เมตรด้วยซ้ำไป ดังนั้น ชาวบ้านจึงชี้ให้ดูเกาะแก่ง ชะง่อนหินที่ปกติไม่เคยเห็นกลับมาโผล่ให้เห็น
ผู้เฒ่าผู้แก่ที่นั่นบอกว่าไม่เคยเห็นแม่โขงเหือดแห้งได้หนักหน่วงขนาดนี้
เรือท่องเที่ยวที่แล่นระหว่างทางใต้ของจีนจากเชียงรุ้ง ของสิบสองปันนา ลงมาถึงสามเหลี่ยมทองคำ ระหว่างไทย พม่า และลาว นั้นต้องหยุดเดินมาหลายสัปดาห์ เพราะความตื้นเขินที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนนี่แหละ
สื่อของจีนเองก็รายงานว่า ความแห้งแล้งในมณฑลยูนนาน ทางใต้ของจีนนั้นรุนแรงมาระยะหนึ่งแล้ว และบางจุดเลวร้ายที่สุดในรอบหลายสิบปี จึงทำให้ทางการจีนต้องเร่งสร้างเขื่อนเก็บกักน้ำ เพื่อป้องกันปัญหานี้
หากน้ำลดลงมากขนาดนี้ ผลกระทบจะไม่ใช่เฉพาะน้ำที่หดหาย ซึ่งมีผลทางลบต่อการประมงและกสิกรรมสองฝั่งแม่น้ำโขงเท่านั้น แต่การผลิตไฟฟ้า ก็จะพลอยมีปัญหาตามมาด้วย
หากรัฐบาลจีน ไม่นั่งลงพูดคุยกับรัฐบาลของอีกห้าประเทศที่อยู่ทางใต้ของแม่น้ำโขง ความวิปริตของธรรมชาติ จะยิ่งส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนบ้านหนักขึ้น
เพราะคนส่วนใหญ่ทางใต้เชื่อว่าส่วนหนึ่งของปัญหาที่ทำให้เกิดวิกฤติสำหรับสองฝั่งโขงครั้งนี้มาจากจีนโดยตรง
ประเทศจีน ที่กำลังเฟื่องฟูด้านเศรษฐกิจและกำลังจะเป็น "พี่ใหญ่" ของเอเชีย และมีบทบาทคึกคักในเวทีโลก จะเป็น "พี่เบิ้ม" ที่รับผิดชอบ และมีความน่าเคารพไม่ได้ หากไม่แสดงให้คนสองริมฝั่งโขงเห็นว่าปักกิ่งพร้อมจะร่วมกันถกปัญหากับประเทศเพื่อนบ้านที่เล็กกว่า แต่เผชิญปัญหาหนักหน่วงกว่า
ในฐานะเพื่อนร่วมสายน้ำที่เป็นสายเลือดแห่งความอยู่รอดของหกชาติร่วมกัน |
